4BIO2u-T2b (4)

Tandplak wordt voornamelijk veroorzaakt door Streptococcus mutans en andere bacteriën. Symptomen zijn onder andere tandbederf en ontsteking van het tandvlees.

Er zijn ongeveer 1012 soorten bacteriën, wat overeenkomt met duizend miljard.

Er zijn geschat tussen de 5 en 10^30 individuen bacteriën, wat overeenkomt met vijf quintiljoen.

Bacteriën kunnen de volgende eigenschappen hebben:

• Ongevaarlijk: Sommige bacteriën zijn niet schadelijk voor mensen en kunnen zelfs nuttig zijn.
• Nuttig: Veel bacteriën spelen een belangrijke rol in ecosystemen, zoals bij de afbraak van organisch materiaal en in de spijsvertering.
• Ziekteverwekkend: Er zijn ook bacteriën die ziekten kunnen veroorzaken bij mensen, dieren of planten.

Bacteriën zijn heterotroof, wat betekent dat ze organische stoffen nodig hebben voor hun energie en groei. Ze kunnen verschillende levenswijzen aannemen, zoals saprofytisch (afbreken van organisch materiaal) of parasitair (leven ten koste van een gastheer).

Bacteriën hebben verschillende eigenschappen, waaronder:

• Eencellig: Bacteriën zijn meestal eencellige organismen.
• Prokaryoten: Ze hebben geen celkern en hun DNA ligt vrij in de cel.
• Voedingsstoffen: Bacteriën kunnen verschillende voedingsstoffen gebruiken, zoals organische stoffen, anorganische stoffen of zelfs licht (fotosynthese).
• Vermenigvuldiging: Ze vermenigvuldigen zich meestal door binaire deling, wat een snelle groei mogelijk maakt.
• Aanpassingsvermogen: Bacteriën kunnen zich snel aanpassen aan verschillende omgevingen en omstandigheden.

Bacteriën spelen een cruciale rol in ecosystemen door:

• Afbraak: Ze helpen bij de afbraak van organisch materiaal, wat bijdraagt aan de recycling van voedingsstoffen.
• Stikstofbinding: Sommige bacteriën kunnen stikstof uit de lucht binden en omzetten in een vorm die door planten kan worden gebruikt.
• Symbiose: Bacteriën leven in symbiotische relaties met andere organismen, zoals in de darmen van dieren, waar ze helpen bij de spijsvertering.
• Ziektebestrijding: Bepaalde bacteriën kunnen pathogene micro-organismen bestrijden, wat bijdraagt aan de gezondheid van ecosystemen.

Bacteriën hebben verschillende eigenschappen, waaronder:

• Eencellig: Bacteriën zijn meestal eencellige organismen.
• Prokaryoten: Ze hebben geen celkern en hun DNA ligt vrij in de cel.
• Voedingsstoffen: Bacteriën kunnen verschillende voedingsstoffen gebruiken, zoals organische stoffen, anorganische stoffen en zelfs licht.
• Aanpassingsvermogen: Ze kunnen zich snel aanpassen aan verschillende omgevingen.
• Vermenigvuldiging: Bacteriën vermenigvuldigen zich doorgaans door binaire deling.

Bacteriën spelen een cruciale rol in verschillende ecosystemen en processen:

• Afbraak: Ze helpen bij de afbraak van organisch materiaal, wat essentieel is voor de voedingscyclus.
• Voeding: Sommige bacteriën zijn belangrijk voor de spijsvertering bij dieren, zoals in de darmen van mensen.
• Stikstofbinding: Bepaalde bacteriën kunnen stikstof uit de lucht binden, wat belangrijk is voor de bodemvruchtbaarheid.
• Ziekteverwekkers: Hoewel veel bacteriën nuttig zijn, kunnen sommige ook ziekten veroorzaken bij mensen, dieren en planten.

Bacteriën zijn opgebouwd uit verschillende componenten:

1. Celwand: Biedt structuur en bescherming; kan variëren in samenstelling (bijv. gram-positief of gram-negatief).

2. Celmembranen: Reguleert de in- en uitstroom van stoffen.

3. Cytoplasma: Bevat de celinhoud, inclusief ribosomen en DNA.

4. DNA: Circulair en ligt vrij in het cytoplasma, niet omgeven door een membraan.

5. Ribosomen: Voor eiwitsynthese, kleiner dan die in eukaryoten.

6. Flagellen: Sommige bacteriën hebben flagellen voor beweging.

Bacteriën kunnen ingedeeld worden op basis van:

1. Vorm en onderlinge schikkingn2. Structuur van de celwand

Bacteriën worden ingedeeld op basis van hun vorm en onderlinge schikking. De belangrijkste vormen zijn:

1. Coccen (sferisch)
   • Diplococcen: paren van sferische bacteriën
   • Staphilococcen: clusters van sferische bacteriën
   • Streptococcen: ketens van sferische bacteriën
2. Bacillen: staafvormige bacteriën
3. Spirillen: spiraalvormige bacteriën
4. Vibrionen: komma-vormige bacteriën

Krentenbaard wordt veroorzaakt door Staphylococcus aureus. Symptomen zijn onder andere rode, jeukende huiduitslag en blaren die kunnen barsten en korstjes vormen.

Miltvuur wordt veroorzaakt door Bacillus anthracis. Symptomen zijn koorts, ademhalingsproblemen en huidzweren.

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door Borrelia burgdorferi. Symptomen zijn onder andere huiduitslag, koorts, en gewrichtspijn.

Cholera wordt veroorzaakt door Vibrio cholerae. Symptomen zijn ernstige diarree, uitdroging en krampen.

De twee hoofdtypen bacteriën op basis van celwandstructuur zijn grampositieve bacteriën en gramnegatieve bacteriën.

Grampositieve bacteriën hebben een dikke celwand die zich aan de buitenkant bevindt.

Gramnegatieve bacteriën hebben een dunne celwand die zich in het midden bevindt.

Bacteriën vermenigvuldigen zich voornamelijk door binaire deling, waarbij een bacterie zich splitst in twee identieke dochtercellen. Andere methoden zijn onder andere knopvorming en fragmentatie, maar deze zijn minder gebruikelijk.

Bacteriën hebben verschillende groeivoorwaarden nodig, waaronder:

1. Voedingsstoffen: Essentiële elementen zoals koolstof, stikstof, en mineralen.
2. Temperatuur: De meeste bacteriën groeien het best bij een temperatuur tussen 20-37°C.
3. pH-waarde: De meeste bacteriën geven de voorkeur aan een neutrale pH (rond 7).
4. Zuurstof: Afhankelijk van het type bacterie kunnen ze aerobe of anaerobe omstandigheden vereisen.
5. Vochtigheid: Een voldoende vochtige omgeving is cruciaal voor de groei.

Celsplitsing is een vorm van ongeslachtelijke voortplanting, ook wel bekend als aseksuele voortplanting of celdeling.

1. Aanpassen aan omstandigheden: Geen deling.
2. Maximale groei en vermenigvuldiging: Deling > afsterven.
3. Evenwicht tussen vermenigvuldiging en afsterven: Deling = afsterven.
4. Voedingsbodem uitgeput en toxisch: Deling < afsterven.

1. Evenredige verdeling van het cellulaire materiaal.

2. Vorming van een septum dat de cel in twee compartimenten verdeelt.

3. Een compartiment omhelst het andere, wat leidt tot de vorming van een forespore.

4. De forespore rijpt en ontwikkelt een cortex en sporecoat.

5. De volwassen endospore wordt vrijgegeven, zichtbaar als een kleinere, afgeronde structuur omgeven door lagen.

1. Moedercel: Beginfase met een enkele cel.

2. Verdubbeling erfelijk materiaal: Het genetisch materiaal begint te condenseren en dupliceren.

3. Insnoering celmembraan: De celmembraan constrict in het midden, waardoor twee compartimenten ontstaan.

4. Ontstaan voorspore: Een voorspore begint zich te vormen binnen een van de compartimenten, met een kopie van het erfelijk materiaal.

5. Groei celmembraan: De celmembraan van de moedercel groeit rondom de voorspore.

6. Vorming schors: Een schors vormt zich tussen de twee membranen.

7. Vorming sporecoat: Een sporecoat begint zich te vormen rond het buitenste membraan.

8. Ontstaan endospore: De endospore is nu volledig ontwikkeld en zeer resistent.

9. Afsterven moedercel: De moedercel sterft af, waardoor de volwassen endospore in de omgeving vrijkomt.

Binaire deling is het proces waarbij een bacteriële cel zich in tweeën splitst, waarbij het genetisch materiaal gelijkmatig wordt verdeeld over de twee nieuwe cellen.

Plasmideoverdracht gebeurt via een conjugatiepilus, waarbij een plasmide van de ene bacteriële cel naar de andere wordt overgedragen.

Een endospoor is een beschermende structuur die ontstaat wanneer het genetisch materiaal van een bacteriële cel condenseert, waardoor de cel kan overleven onder ongunstige omstandigheden.

Bacteriën hebben verschillende positieve invloeden op de mens, waaronder:

• Spijsvertering: Bepaalde bacteriën helpen bij de afbraak van voedsel en de opname van voedingsstoffen.
• Immuunsysteem: Ze spelen een rol in het versterken van het immuunsysteem en beschermen tegen ziekteverwekkers.
• Vitamineproductie: Sommige bacteriën produceren essentiële vitamines, zoals vitamine K en bepaalde B-vitamines.
• Microbiële balans: Ze helpen bij het handhaven van een gezonde balans van micro-organismen in het lichaam.

Bacteriën kunnen ook negatieve invloeden hebben op de mens, zoals:

• Infecties: Pathogene bacteriën kunnen infecties veroorzaken, zoals longontsteking of urineweginfecties.
• Ziekten: Sommige bacteriën zijn verantwoordelijk voor ernstige ziekten, zoals tuberculose of cholera.
• Toxines: Bepaalde bacteriën produceren toxines die schadelijk zijn voor de gezondheid, zoals die van Clostridium difficile.
• Verstoorde microbiële balans: Een onevenwichtige bacteriële flora kan leiden tot gezondheidsproblemen, zoals spijsverteringsstoornissen.

Bacteriën komen overal voor, waaronder in de lucht, bodem, op planten, dieren, huid, mond en darmen.

1. Moedercel: Begin met een enkele bacteriële cel.

2. Verdubbeling erfelijk materiaal: Het erfelijk materiaal (DNA) in de cel verdubbelt.

3. Insnoering celmembraan: De cel begint zich in te snoeren in het midden.

4. Ontstaan 2 dochtercellen: De cel splitst zich in twee dochtercellen, elk met een kopie van het erfelijk materiaal.

5. Identiek aan moedercel: De dochtercellen zijn identiek aan de moedercel.

De methoden voor sterilisatie zijn:

1. Warmtebehandeling:

   • Heet water
   • Stoom
   • Hele lucht

2. Chemische stoffen:

   • Alcohol

3. Straling:

   • Ioniserende straling
   • UV straling

Virussen hebben de volgende eigenschappen:

1. Structuur: Ze bestaan uit erfelijk materiaal (DNA of RNA) omgeven door een eiwitmantel.
2. Afhankelijkheid: Virussen zijn afhankelijk van gastheercellen voor replicatie.
3. Geen metabolisme: Ze hebben geen eigen metabolisme en kunnen niet zelfstandig leven.
4. Variabiliteit: Virussen kunnen muteren en zich aanpassen aan hun omgeving.

Deze eigenschappen maken virussen uniek in vergelijking met andere micro-organismen.

Virussen zijn opgebouwd uit de volgende componenten:

1. Erfelijk materiaal: Dit kan DNA of RNA zijn, dat de genetische informatie bevat.
2. Eiwitmantel: Een beschermende laag die het erfelijk materiaal omhult.
3. Optionele lipide envelop: Sommige virussen hebben een extra vetlaag die hen helpt bij infectie.

De combinatie van deze elementen bepaalt de structuur en functie van het virus.

Virussen hebben de volgende eigenschappen:

1. Structuur: Ze bestaan uit erfelijk materiaal (DNA of RNA) omgeven door een eiwitmantel.
2. Afhankelijkheid: Virussen zijn afhankelijk van gastheercellen voor replicatie.
3. Geen metabolisme: Ze hebben geen eigen metabolisme en kunnen niet zelfstandig leven.
4. Variabiliteit: Virussen vertonen een hoge mate van genetische variabiliteit, wat leidt tot mutaties.

Virussen zijn opgebouwd uit:

1. Erfelijk materiaal: Dit kan DNA of RNA zijn.
2. Eiwitmantel: Dit beschermt het erfelijk materiaal en helpt bij de infectie van gastheercellen.
3. Verschillende vormen: Ze kunnen verschillende vormen aannemen, zoals staafvormig of bolvormig, afhankelijk van het type virus.

De belangrijkste onderdelen van een kopstaartvirus zijn:

1. Kop - Bevat het erfelijk materiaal.
2. Kraag - Verbindt de kop met de staart.
3. Staart - Dient voor het hechten aan de gastheercel.
4. Staartvezels - Helpen bij het binden aan de gastheercel.
5. Eiwitmantel - Beschermt het erfelijk materiaal.

Virussen zijn:

• Microscopisch klein en kunnen alleen met een elektronenmicroscoop worden waargenomen.
• Afhankelijk van gastheercellen voor replicatie.
• Geen cellulaire structuur, maar bestaan uit erfelijk materiaal (DNA of RNA) omgeven door een eiwitmantel (capside).
• Variabel in vorm, zoals bolvormig of icosahedraal.

Virussen zijn opgebouwd uit:

1. Erfelijk materiaal: Dit kan DNA of RNA zijn, afhankelijk van het type virus.
2. Eiwitmantel (capside): Dit beschermt het erfelijk materiaal en helpt bij de infectie van gastheercellen.

Daarnaast kunnen sommige virussen een buitenste lipidenlaag hebben, wat hen helpt bij het binnendringen van cellen.

De belangrijkste onderdelen van de opbouw van virussen zijn:

1. Erfelijk materiaal - Dit kan DNA of RNA zijn.
2. Eiwitmantel (capside) - Dit beschermt het erfelijk materiaal.
3. Enveloppe - Dit is een lipide laag die sommige virussen omgeeft.

De twee hoofdtypen virussen op basis van hun structuur zijn:

1. Bolvormig virus - Dit heeft een ronde structuur.
2. Complex dierlijk virus - Dit heeft een meer gecompliceerde structuur.

Virussen verspreiden zich van mens tot mens via:

1. Besmetting via ingeademde lucht
2. Druppelinfectie door aerosolen

Voorbeelden van virussen die zich op deze manieren verspreiden zijn:

• Influenzavirus
• SARS-CoV-2-virus

Virussen zijn:

1. Parasitaire organismen: Ze hebben een gastheer nodig om zich te vermenigvuldigen.
2. Geen cellulaire structuur: Ze bestaan uit genetisch materiaal (DNA of RNA) omgeven door een eiwitmantel.
3. Afhankelijk van gastheercellen: Ze gebruiken de machinerie van de gastheercel om zich te repliceren.
4. Variabel in grootte en vorm: Virussen kunnen verschillende vormen hebben, zoals bolvormig of staafvormig.

Er zijn verschillende methoden om virale infecties te voorkomen of te bestrijden:

1. Vaccinatie: Dit helpt het immuunsysteem voor te bereiden op een mogelijke infectie.
2. Antivirale geneesmiddelen: Deze medicijnen kunnen de replicatie van virussen remmen.
3. Eigen afweer opbouwen: Een gezond immuunsysteem kan virale infecties beter bestrijden.

Belangrijk: NOOIT antibiotica gebruiken tegen virale infecties, omdat ze alleen effectief zijn tegen bacteriën.

Virussen verspreiden zich van mens tot mens via:

1. Besmetting via vectoren: Dit houdt in dat een vector, zoals een mug, het virus van de ene persoon naar de andere overdraagt.

   • Voorbeeld: Zikavirus via muggen leidt tot zikakoorts.
   • Voorbeeld: Gele koortsvirus via muggen leidt tot gele koorts.
   • Voorbeeld: Denguevirus via muggen leidt tot knokkelkoorts.

2. Overdracht via ander organisme: Dit kan ook inhouden dat een virus via een ander organisme, zoals een huisdier of een ander dier, naar mensen wordt overgedragen.

Virussen kunnen zich van mens tot mens verspreiden door voedselinfecties. Een voorbeeld hiervan is het norovirus, dat kan worden aangetroffen in:

• Rauwe schaaldieren
• Rauwe schelpdieren
• Rauwe groenten
• Rauw fruit

Virussen verspreiden zich van mens tot mens via:

1. Besmetting via bloed, sperma of vaginaal slijm (niet via speeksel, urine of zweet)
2. Scheurtjes in de slijmvliezen tijdens seksueel contact
3. Gebruik van (drugs) naalden

Voorbeelden van virussen en hun bijbehorende ziekten:

• HIV: humaan immunodeficiëntie virus > aids
• HSV-2: herpes simplex virus type 2 > herpes genitalis
• HBV: hepatitis B virus > hepatitis B
• HPV: humaan papillomavirus > genitale wratten

Virussen kunnen zich op de volgende manieren van mens tot mens verspreiden:

1. Besmetting via ingeademde lucht
2. Besmetting via bloed, sperma of vaginaal slijm
3. Besmetting via voedsel
4. Besmetting via vectoren

• Obligaat parasitair: Virussen zijn afhankelijk van een gastheer om zich te vermenigvuldigen.
• Gastheer noodzakelijk: Ze kunnen niet zelfstandig leven of zich voortplanten zonder een gastheercel.
• Knopvorming: Virussen kunnen zich via knopvorming uit de gastheercel ontwikkelen, waarbij de gastheer meestal niet sterft.

• Obligaat parasitair: Virussen kunnen zich alleen vermenigvuldigen binnen een gastheercel.
• Gastheer noodzakelijk: Ze hebben een gastheer nodig om hun levenscyclus te voltooien.
• Gastheer zal sterven: Vaak leidt de infectie tot de dood van de gastheercel.

Virussen vermenigvuldigen zich door de volgende stappen:

1. Hechting: Het virus hecht zich aan de oppervlakte van de gastheercel.
2. Injectie: Het virus injecteert zijn genetisch materiaal in de gastheercel.
3. Overname: Het virale DNA neemt de machinerie van de cel over.
4. Replicatie: Nieuwe virale componenten worden geproduceerd.
5. Assemblage: De nieuwe virussen worden in de cel geassembleerd.
6. Lysis: De gastheercel barst open en laat de nieuwe virussen vrij.